5G konusuna şirket olarak hazır mısınız? Bu konuda şu ana kadar attığınız adımları kısaca özetler misiniz? 5G konusunda hangi uluslararası tedarikçiler ve ağ şirketleriyle çalışmayı planlıyorsunuz?
Türk Telekom Teknoloji Genel Müdür Yardımcısı Yusuf Kıraç: Ülke ekonomilerinin kalkınması ve gelişmesinde internet ve dijital servislerin yaygınlığı çok büyük önem taşıyor. Biz de Türk Telekom olarak bu doğrultuda, 5G için kritik önem taşıyan fiber iletişim altyapımızı hızla yaygınlaştırıyoruz ve yeni nesil teknolojileri müşterilerimizin ve ülkemizin hizmetine en iyi şekilde sunabilmek için durmaksızın çalışıyoruz. 2005 yılından bu yana Türkiye’nin dijital dönüşümüne yönelik gerçekleştirdiğimiz 35,3 milyar TL’lik yatırım da bunu kanıtlar nitelikte. Son on yılda iki katına çıkarttığımız ve bugün 285 bin kilometre uzunluğuna ulaşmış fiber altyapımız Türkiye’nin 81 ilinin tamamında bulunmakta ve bu altyapı, 5G gibi yeni nesil teknolojilerin ülkemizde uygulanması için sağlam bir zemin oluşturuyor.
5G teknolojilerini halkımıza en hızlı ve etkili bir şekilde sunabilmek adına pek çok hazırlık ve testi hali hazırda yapıyoruz. Mevcut şebeke üzerinden etkili bir şekilde yararlanmak adına, Türk Telekom olarak, 5G ve yeni nesil sabit şebeke servisleri yönetiminde yapay zekâ ve makine öğrenme teknolojilerini deneyen ilk Türk operatör olduk. 5G teknolojileri kullanılarak yapılan bu denemelerde, önceden öğrenilmiş olaylar ve algoritmalara dayanarak hareket eden yapay zekâ, anlık oluşan şebeke performans dalgalanmalarına en doğru çözüm önerilerini hızlıca sunarken, aynı zamanda oluşması muhtemel saha problemlerini de önceden öngörerek proaktif çözüm önerileriyle şebeke performansını yüksek değerlerde tutmayı başardık. Türk Telekom, bulut tabanlı 5G ve yapay zekâ teknoloji ve servislerinin geliştirilmesi, test edilmesi ve uygulanması vizyonu ile bu alandaki çalışmalarına son sürat devam ediyor. Özellikle 5G ve ötesi dikey sektör uygulamaları projelerimiz kapsamında dünyanın önde gelen teknoloji ve altyapı firmaları ile enerji, eğitim, sağlık gibi ülke kalkınmasına büyük ölçüde katkı sağlayan farklı sektörlerden yerli start-up ve KOBİ firmaları bir araya getirerek bu değerli ekosistemin gelişimini güçlendiriyoruz. Bu alanda, 5G’li yeni nesil eğitim teknolojileri denemeleri ve 5G’nin temel mimarilerinden biri olan Bulut Radyo Erişim Şebekesi (Cloud-RAN) teknoloji denemeleri ile Türkiye’de bir ilke imza attık ve ülkemizi 5G teknolojilerine uyumlu ve hazır bir hale getirme sürecine katkı sağladık.Şirket hedeflerimizden birisi, ülkemizin 5G ve ötesi teknolojilere geçen ilk ülkeler arasında yer alması. Bizler de Türk Telekom olarak, bu hedefe ulaşmak için iştiraklerimiz ile birlikte gerçekleştirdiğimiz çalışmalarda 5G ve ötesi teknolojileri yerel kaynaklarla geliştirmeye önem veriyor ve küresel arenada yeni rekabet avantajlarının geliştirilmesinde Türk mühendisliğinin oynadığı rolü son derece önemsiyoruz. Ar-Ge ve yakınsama teknolojileri alanında faaliyet gösteren iştirakimiz Argela ve Silikon Vadisindeki iştiraki Netsia’nın, 5G mobil haberleşme teknolojileri alanında dünyaca kabul görmüş 20’nin üzerinde patenti bulunuyor. Yazılım Tanımlı Ağlar (SDN – Software Defined Networks) alanında Argela ile geliştirdiğimiz bir ürün olan ve mobil ağı “dilimleyerek” arttırılmış verimlilik ve esneklik sağlayan ProgRAN ürünümüzün kurulumunu Telefonica, Verizon ve Orange gibi küresel lider telekom operatörlerine başarıyla gerçekleştirerek global telekomünikasyon ekosistemine küresel ölçekte değer kattık.
Özetle; 5G ile ilgili yeni nesil teknolojileri dünya ile aynı anda Türkiye’de deneyimliyor, şebeke testleri yapıyor ve edindiğimiz tecrübe ile birlikte mevcut şebekelerimizi 5G ye hazır hale getiriyoruz.
Türk Telekom şebekesinde yülenici bağımlılığını ve risklerini azaltmak, fiyat rekabeti ve teknolojik gelişim sağlamak üzere çoklu-tedarikçi (multi-Vendor) stratejisi uygulanmakta, tedarikçi rekabeti sağlanmakta, şebeke katmanlarında birden fazla tedarikçinin ürünleri kullanılmaktadır. Tedarikçilerden herhangi bir alım yapılmadan önce, ürünler öncelikle laboratuvarda, sonrasında sahada fonksiyonel testlere tabi tutulmakta, teknik şartnamelere uygunluğu sınanmakta, bu sıkı ve aylar süren test aşamalarından başarılı ile geçen ürünler alım için uygun hale gelmektedir. 5G teknolojisi için de benzer süreçler işletilerek yapılacak teknik değerlendirmeler neticesinde tedarikçiler belirlenecektir. İlave olarak, yerli ürün ve teknolojilerin şebekemizde mümkün olan en yüksek seviyede kullanılması vizyonu ile hareket edeceğiz.
Turkcell Genel Müdür Yardımcısı Gediz Sezgin: Biz Turkcell olarak hazır olduğumuzu yaptığımız çalışmalarla açıkça ortaya koyuyoruz. Biliyorsunuz Türkiye’de 4.5G servisi için gerekli altyapı 2016 yılından itibaren hayata geçmeye başladı. Turkcell, 4.5G için kurduğu bu şebekeyi 5G’ye de hazır olacak şekilde tasarladı. Dolayısıyla Turkcell olarak 5G’ye hazırız. Mevcut şebekemizde yazılım güncellemeleri ile var olan spektrumumuzu kullanarak 5G servisini sunabileceğimiz gibi, yeni tahsis edilecek spektrumları da kullanarak yepyeni servisleri hayata geçirebilecek hazırlığa da sahibiz. Saniyede 1.2 gigabitlik hızla dünyanın en yüksek hızını veren operatörlerden biriyiz. NGMN (Next Generation Mobile Networks), ITU, GSMA, 3GPP gibi kuruluşların da etkin üyelikler yürütüyoruz. NGMN kuruluşunda ülkemizi temsil eden tek operatörüz. NGMN adına dünyada 5G testlerinin yapılmasına liderlik ediyoruz. Üniversite iş birliklerimiz var. Başta İstanbul Teknik Üniversitesi olmak üzere Hacettepe Üniversitesi, ODTÜ’nün de yer aldığı ve diğer üniversitelerimizde 5G anlamında önemli çalışmalar, Ar-Ge projelerini gerçekleştiriyoruz. 4.5G’de ULAK baz istasyonu geliştirilmesi sürecinde olduğu gibi Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile BTK öncülüğünde 5G’de de yerli ve milli teknolojilerin geliştirilmesi için gerekli çalışmaları sürdürüyoruz. 5G alanında Türkiye’nin söz sahibi olması için bu alandaki çalışmalarıyla dünyanın önde gelen teknoloji firmalarıyla, yerli girişimleri destekleyen ortak çalışmalar yürütüyoruz. Örneğin 2017 yılında 5G testini Huawei’yle yaptık. 2018 yılında Netsia’yla RAN deneyimlemesi sağladık. Yine geçen sene Samsung ve İstanbul Teknik Üniversitesi’yle canlı FWA deneyimi gerçekleştirdik. Ericsson ile 3.5 GHz bandı üzerinden uçtan uca uluslararası 3GPP standartları ile uyumlu 5G bağlantısı yapıldı. Ayrıca Huawei Türkiye ve Lapis Havacılık Teknolojileri iş birliğiyle Turkcell 5G drone çalışmalarını gerçekleştirerek yine dünyada bir ilke imza attık. Türkiye’nin yerli ve milli Drone’unu 5G ile kontrol ettik ve 5G şebekesi üzerinden AR/VR gözlükleri kullanarak yüksek çözünürlükte görüntü aktarımını yaptık. 5G çalışmalarımıza 1200 kişilik AR-GE ekibimizle hız kesmeden devam ediyoruz.
5G için gerek yerli, gerekse de yabancı, dünyanın lider teknoloji şirketleri ile çalışmalar yürütüyoruz. 4.5G’nin 3. yılını kutladığımız 1 Nisan 2019’da, 5G alanında dünyada bir ilke imza atmanın gururunu yaşadık. Dünyada ilk kez, 4.5G için kullandığımız frekanslar üzerinden İstanbul, Ankara ve İzmir’de örnek canlı sahalarda 5G sinyali verdik. 5G’nin kullanıma sunulması için altyapımız dışında 5G uyumlu cihazlar da gerekiyor. 5G uyumlu cihazlar da yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı. Son kullanıcı terminallerinin olgunlaşmasıyla birlikte, müşterilerimiz 5G’yi deneyimleyebilir hale gelecek. Ek frekanslar kullanıma açıldıktan ve endüstriyel çözümler geliştirildikten sonra sahalarımızın sağladığı 5G sinyalini vereceğiz. Böylece Türkiye dünyada 5G hizmetini ilk veren ilk ülkeler arasında anılır hale gelecek.
YORUM: Bu sorunun cevabının biz pek hazır değiliz olmasını elbette kimse beklemez. Tabi ki şirketler yeni teknolojilere hazır mısınız sorusuna hazırız diyeceklerdi. Bu sorunun sorulmasının sebebi operatörlerin yarın başlama ihtimali olan bir teknolojideki durumlarını görmek ve hazır olduklarını tarihe o günün tarihiyle not düşmekti.
Görüldüğü. Gibi Türk Telekom ve Turkcell, gerek dünyanın önde gelen tedarikçileriyle gerekse altyapı sağlayıcılarıyla birçok testler yaparak gelişmekte olan bir teknolojiyi baştan yakalama başarısını göstermiş durumdalar. Bundan da önemlisi bunları farklı cihazlar ve hatta uluslararası operatörlerle denemişler. Olur ya devletimin bugün gönlünden kopup haydi alın istediğiniz frekansı başlayın demesi halinde hızla harekete geçebilecek durumdalar. Ha bunu yapabilirler yapamazlar, bir gazeteci için beyan esastır, gerisi yoruma girer.