Jim Crow: Irkçı ABD’nin yüzü

Jim Crow… Gerçek bir kişi değil, aksine Amerika Birleşik Devletleri’nde 19. yüzyılda ortaya çıkan ve ırksal ayrımcılığı temsil eden bir terimdi. Bu terim, 1828’de Thomas Dartmouth “Daddy” Rice adlı beyaz bir oyuncunun sahneye koyduğu bir minstrel gösterisinden gelmektedir. Rice, yüzünü siyaha boyayarak (“blackface” makyajı) “Jim Crow” adlı bir Afrikalı Amerikalı karakteri canlandırdı. Bu karakter, kaba, basmakalıp ve aşağılayıcı bir şekilde Afrikalı Amerikalıları temsil ediyordu.

Jim Crow karakteri ve benzeri gösteriler, 19. yüzyılda yaygınlaşarak, Afrikalı Amerikalılar hakkında olumsuz stereotipleri ve ırkçı önyargıları pekiştirdi. Bu karakter, daha sonra güney eyaletlerinde Afrikalı Amerikalılara yönelik ayrımcı yasalar ve uygulamalar için kullanılan “Jim Crow Yasaları” teriminin kökeni haline geldi.

Jim Crow Yasaları, 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın ortaları arasında Amerika Birleşik Devletleri’nde uygulanan bir dizi ayrımcı yasa ve düzenlemedir. Bu yasalar, özellikle güney eyaletlerinde, Afrika kökenli Amerikalılar ile beyazlar arasında ayrımcılığı kurumsallaştırdı ve ırk ayrımcılığını yasal hale getirdi. Jim Crow Yasaları, birçok alanda ayrımcılığı teşvik etti:

  1. Eğitim: Okullar siyah ve beyaz öğrenciler için ayrıydı ve siyah okullar genellikle daha kötü koşullara sahipti.
  2. Toplu Taşıma: Otobüsler, trenler ve diğer toplu taşıma araçlarında siyahlar ve beyazlar için ayrı bölümler vardı.
  3. Kamu Alanları: Restoranlar, parklar, tiyatrolar ve diğer kamu alanlarında ayrı girişler ve hizmet alanları vardı.
  4. Oylama: Siyahların oy kullanmasını engellemek için okuma-yazma testleri ve diğer hileler kullanıldı.

Bu yasalar, Plessy v. Ferguson (1896) davasında ABD Yüksek Mahkemesi tarafından “ayrı ama eşit” ilkesinin kabul edilmesiyle meşrulaştırıldı. Ancak bu eşitlik teoride kalmış, pratikte ise siyahlar için büyük bir adaletsizlik yaratmıştır. Jim Crow Yasaları, sivil haklar hareketi ve özellikle Brown v. Board of Education (1954) davasının ardından aşamalı olarak ortadan kaldırıldı. Bu hareketin liderlerinden Martin Luther King Jr. gibi isimler, yasaların kaldırılması ve ırksal eşitliğin sağlanması için mücadele ettiler.