“Delta, Bilet Fiyatlarını Kişiselleştirmek İçin AI Kullanıyor: Statik Fiyat Dönemi Bitiyor”
Delta, yolcunun ödeme isteğini tahmin eden yapay zeka destekli dinamik fiyatlandırmaya geçiş yaparak bilet fiyatlarını her bireye özel hale getiriyor — bu uygulama yıl sonuna kadar ABD içi uçuşlarda %20’ye çıkacak.
- Kim? Delta Air Lines, ABD’nin önde gelen havayolu şirketi.
- Ne oldu? Mevcutta bilet fiyatlarının %3’ü yapay zeka ile belirleniyor; yıl sonuna kadar bu oran %20’ye yükseltilecek. Reddit
- Ne zaman? Zaten test sürecinde ve 18–24 aylık bir pilot süreci planlanıyor. The Sun+1New York Post+1
- Nasıl? İsrailli Fetcherr firmasıyla iş birliği içinde; bu sistem, uçuş motoru, hava koşulları, ekonomik göstergeler gibi çok sayıda veriyle yolcunun ödeme potansiyelini analiz ediyor. The Sun
- Neden önemli? Delta, bu uygulamayla bir “süper analist” konumuna geçerek maksimum gelir hedefliyor; Fetcherr’in testlerinin %9 civarı gelir artışı sağladığı bildiriliyor. Investopedia
Hayatımızdaki Yansımaları (Analiz)
- Tüketici Güveni: Fiyat şeffaflığındaki hızlı çözülme, Delta’ya karşı güvensizlik ve tepki yaratabilir.
- Yapay Zeka Yarışı: Delta’nın ardından diğer havayolları da aynı teknolojiye geçiş yaparak “fiyat yapay zekası” yarışına girebilir.
- Regülasyon Baskısı: Hukuki ve etik açıdan, kişisel veriye dayalı fiyat farklılaştırması düzenleyici otoriteleri harekete geçirebilir.
- Rekabet Açısından Fırsat: Delta’dan memnun olmayan yolcular daha az agresif fiyat politikası uygulayan alternatiflere yönelebilir.
“Bu Haberin Bizim İçin Farklılaştırdıkları”
- Maçalanmış Şeffaflık: Daha önce saatlik talebe göre değişen bilet fiyatları, artık kullanıcı profiline göre özelleşiyor, bu da sektörü yeni bir evreye taşıyor.
- Yapay Zekadan Kaynaklanan Algoritmik Adaletsizlik: Bu sistem, bilinçsizce önyargılı kararlar üretebilir – örneğin otobiyografik demografik göstergelere göre ayrımcılık riski doğurur.
- Havayolu Ekonomisi Değişiyor: Gelir optimizasyonundan “bir bilet, bir fiyat,” yerine “bir bilet, herkesin kendisine özel fiyat” modeline geçiliyor.
Gelecekte Bizi Neler Bekliyor?
- Regülasyon ve Yasal Sınırlar: Fiyat adaletsizliğiyle ilgili tüketici koruma yasalarında düzenlemeler artabilir; ABD’de Robinson–Patman benzeri kurallar ve AB gizlilik yasaları devreye girebilir.
- AI Tabanlı Savunma Araçları: Kullanıcılar, fiyat tespit “botları” ya da gizli tarama yazılımlarıyla bu sistemi alt etmek isteyebilir; Google Flights gibi karşı uygulamalar öne çıkabilir. MarketWatch
- Sektörel Yayılım: Bu model; oteller, araba kiralama, etkinlik biletleri gibi diğer seyahat alt sektörlerine de adapte edilebilir.
- Tüketici Eğitim İhtiyacı: Yolcular, “en iyi görünenin en uygun fiyat” olmadığını, kişiselleştirme içerebileceğini öğrenecek; benimseyenler avantaj elde edebilir, ancak kararsız olanlar zarar görebilir.
- Toplumsal Tepki: Fiyat farklılaştırması, demografik hassasiyetler üzerinden uygulanırsa kitlesel itiraz ve toplumsal boykot kampanyaları gelebilir.
- Veri Mahremiyeti Sınavı: AI’nın hangi veri kaynaklarını kullandığı açık değil; GDPR gibi kapsamlı veri düzenlemeleri daha önemli hale gelebilir.
- Dinamik Fiyatlandırma Havacılıkta Ne Zaman Başladı?
- 1. 1978 – ABD’de Deregülasyon
- 1978’de ABD’nin havacılık sektöründeki deregülasyon etkisiyle havayolları fiyatlarını serbest belirleyebilme imkânı kazandı. Bu, dinamik fiyatlandırmanın ilk adımıydı price2spy.com.
- 2. 1980’ler – Yield Management’ın Doğuşu
- American Airlines, 1980’lerin başında Crandall’ın liderliğinde “yield management” sistemini hayata geçirdi. Örneğin, Ultimate Super Saver faresi, sabit fiyat yerine esnek fiyatlama örneğiydi. Bu sistemler, DINAMO gibi yazılımsal araçlarla daha sofistike hale geldi (1988’de) OAG+4khk.rwth-aachen.de+4Vikipedi+4.
- 3. 1990’lar – Süreklilik Kazanıyor
- 1990’ların ortasından itibaren çoğu büyük havayolu dinamik fiyatlandırmayı benimsedi. Artık fiyatlar sadece arz-talep dengesine göre değil, rezervasyon zamanına ve müşteri davranışlarına göre de değişiyordu OAGVikipedi.
- 4. 2000’ler ve 2010’lar – Dijitalleşme
- 2000’li yıllarda e-ticaretin artışıyla fiyatlama algoritmaları daha karmaşık hale geldi. 2010’larda büyük veri ve ileri analiz araçları devreye girerek daha gerçek-zamanlı fiyatlama başladı price2spy.comGuardian.
- 5. 2024–2025 – Yapay Zeka Entegrasyonu
- Delta gibi öncüler, artık sadece birkaç veriye bağlı dinamik fiyatlamanın ötesine geçti. Fetcherr iş birliğiyle, yolcunun “ne kadar öder?” sorusuna yanıt arayan algoritmalar devreye giriyor. 2024’ün sonundan itibaren küçük ölçekte (%1), 2025 itibarıyla %3’e çıktı ve yıl sonuna kadar %20’ye ulaşması planlanıyor