“Dijital demans” kavramı – akıllı telefonlara ve internete güvenmenin kişinin bilişsel yeteneklerini azalttığı fikri – hakkında çok fazla endişe var. Ancak en azından 50 yaş üstü kişiler arasında, bu teknolojilerin aslında tam tersi bir etkiye sahip olduğu görülüyor.
Bu yaş grubundaki 410.000 kişiyi kapsayan yaklaşık 60 çalışmanın analizi, akıllı telefonları, bilgisayarları ve interneti daha fazla kullananların, bu teknolojileri daha az kullananlara göre bilişsel bozukluk yaşama olasılığının daha düşük olduğunu ve bilişsel gerileme hızının daha yavaş olma olasılığının daha yüksek olduğunu buldu (Nature Human Behaviour, doi.org/g9fhw4).
Austin’daki Teksas Üniversitesi’nden Jared Benge, bu analizin nedensellik kuramayacağını ancak dijital teknolojilerin, yaşlılıkta bu teknolojilere erişimi olan ilk nesil insanlarda bilişi korumaya yardımcı olan davranışları teşvik ettiğini öne sürdüğünü söylüyor.
Teknolojilerin kullanımının beyinlerimizi nasıl etkilediği konusunda uzun süredir endişeler vardı. Daha fazla bilgi edinmek için Benge ve Teksas’taki Baylor Üniversitesi’nden meslektaşı Michael Scullin, 50 yaş üstü kişilerde dijital teknoloji kullanımını içeren çalışmaları literatürde aradılar. Diğer kriterlerin yanı sıra, oyun veya beyin egzersizi üzerine odaklananları dışladılar. Benge, “Dijital teknolojilerle başa çıkmanın gündelik deneyimiyle daha çok ilgileniyorduk,” diyor.
Geriye, çoğu Avrupa veya Kuzey Amerika’dan olmak üzere 57 çalışma kaldı, ancak dünyanın her yerinden makaleler vardı, diyor Benge. “Ve etkiler oldukça tutarlı görünüyor.”
Sonuçları basit sayılara indirgemek zor, diyor Benge, “ancak etki büyüklükleri, eğitim ve kan basıncı kontrolü gibi beyin sağlığı için iyi olduğunu bildiğimiz diğer yerleşik koruyucu faktörlerle karşılaştırılabilir görünüyor.”
Bir açıklama, daha iyi eğitim, sağlık hizmeti veya gelire sahip kişilerin dijital teknolojileri kullanma olasılığının daha yüksek olabileceği olabilir, çünkü bu faktörler aynı zamanda daha düşük demans oranlarıyla da bağlantılıdır. Ancak bazı çalışmalar bunları kontrol etti ve yine de aynı etkiyi buldu.
Benge’e göre, dijital teknolojinin bilişsel gerilemeyi yavaşlatmasının üç nedeni olabilir. Birincisi, dijital aktivitelerin sadece TV izlemekten daha karmaşık ve etkileşimli olmasıdır. İkincisi, örneğin görüntülü aramalar yoluyla insanların başkalarıyla bağlantı kurmasına yardımcı olabilmesidir. Üçüncüsü, örneğin uydu navigasyonunun, yön bulma yetenekleri azalsa bile kaybolmamalarını sağlayarak insanların daha uzun süre bağımsız kalmalarına yardımcı olabilmesidir.
Benge ayrıca, bu çalışmalardaki kişilerin çocukken akıllı telefon veya internet erişimine sahip olmadıklarına dikkat çekiyor. “Bu durum dijital yerliler için de geçerli mi? Bu cesaret verici bir anlık görüntü, ancak hikaye henüz bitmedi.”
Nörobilimci ve bilim yazarı Dean Burnett, “Şu anki orta yaşlı insanlar, milenyumun başından beri çok çeşitli teknolojilere maruz kaldılar ve endişenin odak noktası çoğunlukla akıllı telefonlar ve/veya sosyal medya üzerinde, ki bunlar o kadar uzun süredir ortada değiller,” diyor.
Bununla birlikte, araştırmanın sonuçları kesin olmasa da, uzun süreli teknoloji kullanımının beyin ve biliş için faydalı olabileceğini düşündürüyor, diyor Burnett. “Bu kesinlikle ‘teknoloji beyin için kötüdür’ şeklindeki olağan dizginlenemez duruşa güçlü bir karşı argüman sunuyor.”
