Montesquieu’nün “Grandeur et décadence des Romains” (Romalıların Yükselişi ve Çöküşü) eserinde Roma İmparatorluğu’nun çöküşüne dair ortaya koyduğu sebepleri maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Cumhuriyetçi Erdemlerin Kaybolması
- Roma, cumhuriyet döneminde vatandaşlarının aktif katılımı, erdem, disiplin ve kamu yararına fedakârlıkları sayesinde büyüdü. Montesquieu, bu erdemlerin kaybolmasının çöküşte temel etken olduğunu vurgular.
2. Siyasi Kurumların Bozulması
- Güç dengelerinin yok edilmesi ve iktidarın az sayıda kişinin elinde toplanması.
- Yönetimde şeffaflığın kaybı ve yozlaşmanın artması.
3. Toplumsal ve Ahlaki Yozlaşma
- Zenginliğin artmasıyla beraber toplumda lüks, israf ve ahlaki değerlerin çözülmesi.
- Kamu görevlerine liyakat yerine maddi güce veya bağlantılara sahip kişilerin getirilmesi.
4. Ekonomik Sorunlar ve Gelir Adaletsizliği
- Toplumun üst tabakalarının zenginleşirken alt tabakaların fakirleşmesi sonucu oluşan derin eşitsizlikler.
- Tarımın gerilemesi, üretim ekonomisinin zayıflaması ve ekonominin ganimet ve sömürüye dayanması.
5. Askeri Disiplinin Bozulması ve Ordunun Yabancılaşması
- Roma ordusunun yurttaş ordusundan paralı asker ordusuna dönüşmesiyle askerlerin Roma’ya olan bağlılıklarının zayıflaması.
- Sık sık iç savaşlar ve askeri darbelerin yaşanması.
6. İmparatorluğun Aşırı Genişlemesi ve Yönetim Zorluğu
- Roma’nın kontrol edilemeyecek kadar geniş bir coğrafyaya yayılması.
- Merkezî yönetimin zayıflaması ve taşradaki yöneticilerin güç kazanarak bağımsız davranmaya başlaması.
7. Hukuk ve Adalet Sisteminin Zayıflaması
- Yasaların kişisel çıkarlar doğrultusunda esnetilmesi ve hukukun üstünlüğünün zayıflaması.
- Adalete olan güvenin azalması ve hukuki otoritenin yok olması.
8. Yabancı Kavimlerin Baskısı
- Barbar kavimlerin sınırları sürekli tehdit etmeleri ve istilaların Roma’nın iç sorunlarını derinleştirmesi.
- Roma’nın savunma kapasitesinin giderek azalması ve dış baskılar karşısında zayıflaması.
Montesquieu’ye göre bu faktörler birbiriyle ilişkilidir ve Roma İmparatorluğu’nun çöküşü, bu iç ve dış unsurların birleşmesi sonucu gerçekleşmiştir. Bu analiz, aynı zamanda Montesquieu’nün genel tarih felsefesine dair görüşlerini ve devletlerin yükseliş ve düşüş dinamiklerini kavrayabilmek için önemlidir.
Bu maddeler arasında Avrupa Birliği’ne benzeyen şeyler bulabiliyor musunuz? Yani Roma İmparatorluğu’nun akıbeti AB’yi bekliyor olabilir mi?
