Unutulma hakkı, bireylerin kişisel bilgileri veya geçmişleriyle ilgili çevrimiçi ortamlarda yayımlanan içeriklerin zamanla yok edilmesini veya erişimlerinin sınırlandırılmasını talep etme hakkıdır. Bu hak, özellikle Avrupa Birliği’nde 2014 yılında Google’a karşı açılan bir dava sonucunda gündeme gelmiş ve internet üzerindeki mahremiyetin korunması açısından önemli bir dönüm noktası olmuştur.
Unutulma Hakkının Kapsamı ve İçeriği
Unutulma hakkı, aşağıdaki durumlarda özellikle öne çıkar:
- Hassas veya eski bilgilerin kaldırılması: Bireyler, zamanla kamu yararını kaybeden ve kişisel mahremiyeti ihlal edebilecek bilgilerin kaldırılmasını talep edebilir.
- Kamuya açık arama motorlarından çıkarılma: Özellikle Google gibi arama motorları, ilgili kişisel içeriklerin arama sonuçlarında görünürlüğünü azaltabilir veya kaldırabilir.
- Yanıltıcı veya yanlış bilgilerin düzeltilmesi: Doğru olmayan veya kişiyi zarara uğratabilecek bilgilerin kaldırılması talep edilebilir.
Avrupa Birliği’nde Unutulma Hakkı ve GDPR
Unutulma hakkı, Avrupa Birliği’nin 2018’de yürürlüğe giren Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) kapsamında yasal bir çerçeveye oturtulmuştur. GDPR, unutulma hakkını tanıyarak bireylerin çevrimiçi ortamda kontrol sahibi olmalarını sağlamaya yönelik adımlar atmıştır. Bu tüzüğe göre, bireyler aşağıdaki durumlarda unutulma hakkını kullanabilir:
- Kişisel verilerin işlenme amacının sona ermesi,
- Verilerin hukuka aykırı bir şekilde işlenmesi,
- Verilerin geri çekilmesi veya itiraz hakkının kullanılması.
Türkiye’de Unutulma Hakkı
Türkiye’de de Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) çerçevesinde bireylerin kişisel verilerinin korunması ve gerektiğinde unutulma hakkını talep etmesi mümkündür. 2020 yılında Anayasa Mahkemesi, unutulma hakkını temel bir hak olarak kabul etmiştir.
Unutulma Hakkının Sınırları ve Tartışmalar
Unutulma hakkı, ifade özgürlüğü ve kamu yararı gibi temel haklarla da çakışabilir. Özellikle kamu yararına olan veya toplumsal bellekte yer edinmiş bilgilerin yok edilmesi, tarihsel kayıtların silinmesiyle ilgili bazı etik sorunları beraberinde getirmektedir. Bu nedenle, unutulma hakkının uygulanmasında bireysel haklar ile toplumun bilgi edinme hakkı arasında bir denge kurulması esastır.
Unutulma Hakkının Kapsamı ve İçeriği
Unutulma hakkı, aşağıdaki durumlarda özellikle öne çıkar:
- Hassas veya eski bilgilerin kaldırılması: Bireyler, zamanla kamu yararını kaybeden ve kişisel mahremiyeti ihlal edebilecek bilgilerin kaldırılmasını talep edebilir.
- Kamuya açık arama motorlarından çıkarılma: Özellikle Google gibi arama motorları, ilgili kişisel içeriklerin arama sonuçlarında görünürlüğünü azaltabilir veya kaldırabilir.
- Yanıltıcı veya yanlış bilgilerin düzeltilmesi: Doğru olmayan veya kişiyi zarara uğratabilecek bilgilerin kaldırılması talep edilebilir.
Avrupa Birliği’nde Unutulma Hakkı ve GDPR
Unutulma hakkı, Avrupa Birliği’nin 2018’de yürürlüğe giren Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) kapsamında yasal bir çerçeveye oturtulmuştur. GDPR, unutulma hakkını tanıyarak bireylerin çevrimiçi ortamda kontrol sahibi olmalarını sağlamaya yönelik adımlar atmıştır. Bu tüzüğe göre, bireyler aşağıdaki durumlarda unutulma hakkını kullanabilir:
- Kişisel verilerin işlenme amacının sona ermesi,
- Verilerin hukuka aykırı bir şekilde işlenmesi,
- Verilerin geri çekilmesi veya itiraz hakkının kullanılması.
Türkiye’de Unutulma Hakkı
Türkiye’de de Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) çerçevesinde bireylerin kişisel verilerinin korunması ve gerektiğinde unutulma hakkını talep etmesi mümkündür. 2020 yılında Anayasa Mahkemesi, unutulma hakkını temel bir hak olarak kabul etmiştir.
Unutulma Hakkının Sınırları ve Tartışmalar
Unutulma hakkı, ifade özgürlüğü ve kamu yararı gibi temel haklarla da çakışabilir. Özellikle kamu yararına olan veya toplumsal bellekte yer edinmiş bilgilerin yok edilmesi, tarihsel kayıtların silinmesiyle ilgili bazı etik sorunları beraberinde getirmektedir. Bu nedenle, unutulma hakkının uygulanmasında bireysel haklar ile toplumun bilgi edinme hakkı arasında bir denge kurulması esastır.
Nasıl Unutulursunuz
Sıradan bir insan unutulma hakkını kullanmak istiyorsa, bu hakkını etkin şekilde kullanmak için belirli adımları takip etmelidir. Bu süreç, çoğunlukla bir arama motorunda (örneğin Google’da) ya da içerik sağlayıcı platformlarda kendisiyle ilgili kaldırılmasını istediği içerikleri belirlemesiyle başlar. İşte unutulma hakkını kullanmak için atılması gereken adımlar:
1. Kaldırılmasını İstediğiniz İçeriği Belirleyin
- İlk adım, internette bulunan ve kaldırılmasını istediğiniz içerikleri belirlemek ve detaylı bir şekilde incelemektir. Bu, haber makaleleri, blog yazıları, sosyal medya gönderileri veya görseller olabilir.
- Hangi bilgilerin kaldırılmasını istediğinizi açıkça tanımlayın. Genellikle, eski, yanlış, yanıltıcı veya özel hayatınıza dair içerikler bu kapsama girer.
2. İlgili Platform veya Arama Motoru Üzerinden Başvuru Yapın
- Bilgilerinize arama motorları aracılığıyla erişiliyorsa, doğrudan ilgili arama motoruna başvuru yapmanız gerekecektir. Örneğin, Google için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:
- Google Unutulma Hakkı Başvuru Formu: Google, unutulma hakkı taleplerini değerlendirmek için çevrimiçi bir başvuru formu sunar. Bu forma “Google unutulma hakkı başvuru” gibi bir arama yaparak ulaşabilirsiniz.
- Formu Doldurun: Başvuru formunda, kaldırılmasını istediğiniz bağlantıları tek tek listelemeniz gerekir. Her bir bağlantı için kaldırma talebinizin gerekçesini ve gerekçeyi destekleyen kanıtları sunmalısınız.
- Diğer arama motorları veya sosyal medya platformlarının da benzer başvuru süreçleri vardır.
3. Formda Gereken Bilgileri Sağlayın
- Başvuru formunda yer alan tüm bilgileri eksiksiz doldurun. Bu, aşağıdaki bilgileri içerir:
- Kişisel Bilgileriniz: Adınız, soyadınız, iletişim bilgileriniz.
- Kaldırılması İstenen İçerik Bağlantıları: Her bir bağlantıyı açıkça belirtin.
- Talebin Gerekçesi: Bilginin yanıltıcı, güncelliğini kaybetmiş, özel hayatınızı ihlal edici veya başka bir nedenle kaldırılması gerektiğini açıklayın.
- Kimlik Doğrulama: Kaldırılacak bilgilerin gerçekten sizinle ilgili olduğunu doğrulamak için kimlik bilgileri gerekebilir. Bu, unutulma hakkının başkaları tarafından kötüye kullanılmasını önler.
4. Destekleyici Belgeler Sağlayın
- Başvurunuzun onaylanma şansını artırmak için gerekçenizi destekleyen belgeler veya kanıtlar sunun. Örneğin:
- Mahkeme kararı (varsa),
- Yanıltıcı veya yanlış bilgiyi çürüten kanıtlar,
- Sağlık bilgisi gibi özel veri kapsamına giren belgeler.
5. Başvurunuzun İncelenmesini Bekleyin
- Başvurunuzu yaptıktan sonra, ilgili platformun veya arama motorunun başvurunuzu incelemesi için bir süre beklemeniz gerekebilir. İnceleme süreci, başvuru yapılan platforma ve başvuru yoğunluğuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
- Google gibi büyük platformlar, başvuruları değerlendirirken kamu yararı, ifade özgürlüğü ve unutulma hakkı arasındaki dengeyi gözetir.
6. Başvurunun Sonuçlanması ve İtiraz Hakkı
- Başvurunuz kabul edilirse, ilgili içerikler arama motorlarından kaldırılacaktır. Ancak unutulmamalıdır ki içerik yalnızca arama sonuçlarından kaldırılır; orijinal sitelerde halen erişilebilir olabilir.
- Başvurunuz reddedilirse, tekrar başvurma hakkınız vardır. Reddedilme gerekçesine göre başvuruyu yeniden gözden geçirip gerekli düzenlemeleri yaparak yeni bir başvuruda bulunabilirsiniz.
- Reddetme kararına karşı yasal haklarınızı kullanarak mahkemeye başvurabilirsiniz.
7. Unutulma Hakkının Alternatif Yollarını Düşünün
- Başvurunuz başarısız olursa, orijinal içerik sahibine (örneğin, bir haber sitesi) ulaşarak içeriklerin kaldırılmasını isteyebilirsiniz.
- Kişisel verilerin korunması yasalarına dayanarak platformun içerikleri kaldırmasını talep edebilirsiniz. Türkiye’de bu konuda Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na (KVKK) başvurabilirsiniz.
