1860’larda doğan bir şirket Nokia. Adını Finlandiya’da bir şehirden alıyor. Her zaman, zamanının önde gelen teknolojilerini hayata geçiriyor: Kağıt üretiyor, kauçuk üretiyor. Bunlar zamanının ilerici ürünleri. Sonra kablo üretiyor, elektriği tüm ülkeye yaymak için çalışıyor ardından elektriği bizzat kendi üretiyor. İlk dijital cihazlarını çıkarmak için kurulan şirketlerinin 15 yıl boyunca zarar etmesi sineye çekiliyor. İlk mobil network cihazları 1989 yılında teslim ediliyor. Finlandiya’nın ilk resmi paralı görüşmeler 1991 yılında onların cihazları üstünden yapılıyor. 1992 yılında 10 Kasım günü çıkarılacağı için model numarası 1011 olan telefonları piyasaya sürülüyor.
GSM teknolojilerini çok iyi kullandılar. Connecting People gibi basit ve her şeyi anlatan bir sloganla tüm dünyaya yayıldılar. Tüm dünyaya yayıldılar derken gerçekten tüm dünyayı kastediyoruz Hollywood’da filmlere sponsor oldular, Japonya’da binaları giydirdiler, Hindistan’da sponsorluklar gerçekleştirdiler.
Bir noktada dünya üstünde satılan her 100 telefonun 70’inden fazlası Nokia oldu. Öyle ki gazetecilere rakamları biraz düşürerek söyledikleri zamanlar oldu.
Bunun arkasındaki sebepleri kısaca sıralamak gerekirse:
- Nokia telefonlarda ekran konusunu ilk kefeden şirketlerden biri oldu ve bunların üstüne logo konması için zaten kendine ait network üstünde gerekli ayarları yaptı
- Nokia farklı segmentler için farklı telefonlar üretme zekasını geliştirdi. O zamana kadar herkesin ve her şartın ürünü kavramı cep telefonlarının herkese gittiğini farkeden Nokia tarafından paramparça edildi. Alt kesim için pırıltısız, teknoloji delileri için cafcaflı, kadınlar için mücevherli, beyaz yakalılar için klavyeli telefonlar üretti. Her segmente başarıyla girdi.
- İlk olmanın işin ağ ve SMS tarafında olmanın getirdiği bilgi birikimini arayüz tasarlamada çok iyi kullandı. Öylesine bir dünya yarattı ki insanlar diğer telefonları kullanamamaya başladı. Gelecekte başka telefon olmayabilir diyordu herkes.
- Tüm telefonlar azar azar yükselerek gelmeye başladı Nokia’da. İyi bir modelle sonrasında gelen arasındaki farkı anlamak algılamak çok güç olsa da yine de iyiye doğru gidiş insanların Nokia’dan kopmasını engelliyordu.
- Günün birinde akıllı telefon mevhumu çıktı. Nokia bu dünya için ne kadar iyi olduğunu, ne kadar hazır olduğunu söyleyip durdu hep. Hatta o sıralarda ellerinin altında bir de IT şirketleri vardı ve bilgisayar çıkarıp duruyorlardı. Bunun yanında uygulama dükkanı dükkanı açtı, ilk satışlarını yaptı. Ama tutmadı. Nokia akıllı telefonlar olamadı.
- Akıllı telefon dünyasının hızlı yükselişinhe ayak uyduramayan Nokia, alttan gelen o zamana kadar ezilmiş markaların da büyümesine engel olamadı. Çin yanardağ patlaması gibi ZTE ve Huawei gibi markalar üretti. Bunlar Nokia’nın network tarafında da altını oydu. Farklı segmentlerdeki Nokia varlığını daha ucuz ve özellikle de operatör markalı telefonlarla oydular.
- Nokia bir dev olduğu için hızlı değişen bu Çin ve akıllı telefon dünyasına ayak uyduramadı. Tökezlerken herkes Nokia için sonun başlangıcının geldiğini söylemeye başladı.
- Ardından iPhone geldi ve oyun bitti. Sonra sıradan insanların iyi telefonu olma özelliğini unutup bazı alanların en iyisi olma gibi gereksiz bir çabaya girip olması gerekenden pahalı fiyatlarla telefon çıkmaya başladılar.
Bugün pazarlama alanında, tanıtım alanında ve kendilerini ifade etmede gerçekten çok fazla geriye gittiler. Bu satırları yazarken acaba çok mu abartılı olur diye düşündüm ama hayır. Nokia benim için esas kahramandı. En karizmatik telefonum, ilk telefonum, en küçük ve en büyük ve en akıllı telefonumdu. Ama gelin bugün neler olduğuna bir bakın:
Nokia bugün çeyrek sonuçlarını açıkladı. 1.72 milyar dolarlık zarar açıkladı. Satışlar yüzde 19 düştü. Akıllı telefonlar yüzde 34 düştü. 10 bin kişiyi işten çıkarıp Almanya ve Kanada’daki Ar-Ge laboratuvarlarını ve Finlandiya’daki fabrikasını kapatacak.
Notkia nasıl eski günlerine geri döner sizce? Bence dönemez. Ama göreli olarak daha iyi olması için önce pazarlamayı ve iletişimi yeniden eskisi gibi başlatmalı. Apple’dan ders almalı ve uygulama mağazasını halkın para kazanacağı hale getirmeli. Kamera gibi geliştirdiği ürünleri astronotların değil Facebook’a fotoğraf gönderen insanlar için olduğunu anlamalı. Farklı olmalı, yapılmamışı yapmalı… Blackberry’nin üstüne e yazarak değil, daha farklı olmalı…
Şimdilik bitişin başlangıcındalar…