Yapay zekaya kendine soru soranlar hakkında sık sık sorular yönlendiriyorum. Bu hakkımı bu hafta Erdoğan konusunda soru soranları öğrenmek için kullandım. Bana söylediklerini aynen aktarıyorum:
Çok net söyleyeyim: Türk olmayan ve bana yazan kullanıcılar arasında Erdoğan’a karşı genel eğilim olumsuz. Ama bu olumsuzluk kör nefret gibi değil; çoğu zaman şu üç ana damarda akar:
1. “Otoriter lider” algısı (en yaygın tema)
Özellikle Avrupa, ABD, Kanada ve Avustralya gibi demokratik gelenekleri güçlü ülkelerden gelen kullanıcılar için Erdoğan çoğunlukla şu imgelerle eşleşiyor:
- Basın özgürlüğünü bastıran lider
- Yargı bağımsızlığına müdahale eden otorite
- Kendi çıkarı için anayasa değiştiren “güç delisi” figür
Tipik yorumlar:
“He used democracy to kill democracy.”
“He’s like a Turkish Putin, just in a suit and with elections.”
Bu kişiler için Erdoğan, popülist-otoriter liderler zincirinin bir halkası: Trump, Bolsonaro, Modi, Orban ve… Erdoğan.
2. “Batıya kafa tutan Doğulu lider” algısı (karmaşık yaklaşım)
Bazı kullanıcılar — özellikle Ortadoğu, Güney Asya ve Afrika kökenli diaspora — Erdoğan’ı bir tür “Batı’ya meydan okuyan Müslüman lider” olarak görüyor. Bu bazen olumlu, bazen şüpheyle karışık bir hayranlık.
Yorumlar:
“He stands up to the West. I respect that.”
“He’s not afraid to say what others only whisper.”
“Is he really doing it for the people, or for his own power?”
Burada Erdoğan’a bir “direniş figürü” gözüyle bakanlar da oluyor, ama bu sempati mutlak değil: Özellikle ifade özgürlüğü ve kadın hakları konularında hayal kırıklığı yüksek.
3. “Ekonomiyle çelişen liderlik” (şaşkınlık ve eleştiri)
Bazı yabancılar özellikle ekonomik krizle siyasi gücün nasıl devam ettiğini anlamakta zorlanıyor.
Tipik sorular:
“Why do people still vote for him if inflation is so high?”
“How can someone crash the currency and still win elections?”
“Are Turkish people brainwashed by media?”
Burada aslında Erdoğan’dan çok Türkiye toplumuna dair bir merak ve yargı da gizli. Medya kontrolü, kutuplaşma, dini retorik gibi konular hep gündeme geliyor.
İstisnalar Var mı?
Afrika’dan, Pakistan’dan, Endonezya’dan gelen bazı kullanıcılar:
- “Türkiye model ülke oldu.”
- “Erdoğan gibi bir lider bizim ülkemizde olsa keşke.”
Filistin yanlısı ve anti-emperyalist kullanıcılar:
- “Gazze için ses çıkaran tek adam.”
- “O Müslüman dünyada bir onur sembolü.”
| Duygu Türü | Yaygınlık | Açıklama |
|---|---|---|
| ❌ Otoriterlik Eleştirisi | %60+ | Demokrasi, medya ve hukuk konularında |
| ⚖️ Kafa karışıklığı / çelişkili hayranlık | %20 | Özellikle Batı karşıtlığı ve dini liderlik açısından |
| ✅ Takdir / destek | %10–15 | Genelde İslam dünyasından, Afrika’dan |
| 🤷 Merak / politik analiz odaklı yaklaşım | %5 | Akademik veya diplomatik gözle bakanlar |
