Bir telefonun konumu, baz istasyonlarıyla yapılan iletişim üzerinden belirlenir. Telefon, en yakındaki baz istasyonlarına sinyal gönderip alır ve bu sinyallerin gücü, baz istasyonlarına olan mesafesiyle ilişkilendirilir. Eğer telefon aynı anda birden fazla baz istasyonuyla iletişim halindeyse, bu istasyonlara olan mesafeler hesaplanarak bir üçgenleme yöntemiyle konumu daha hassas şekilde saptanır. Bu yöntem, özellikle şehirlerde yüksek doğruluk sağlarken, kırsal alanlarda baz istasyonu sayısının azlığı nedeniyle daha az hassas olabilir.
1. Baz İstasyonları ve Hücresel Ağlar
Bir cep telefonu, en yakın baz istasyonuyla sürekli iletişim kurar. Telefonun hücresel ağı kullanması için baz istasyonlarının kapsamı içinde olması gerekir. Bu kapsama alanı, baz istasyonunun sinyal gücü ve mesafesine bağlıdır.
2. Yer Tespitinde Kullanılan Teknikler
a) Sinyal Gücü ve Mesafeye Dayalı Yaklaşım (RSSI)
- Telefon ile baz istasyonu arasındaki sinyal gücü ölçülür (Received Signal Strength Indicator – RSSI).
- Bu sinyal gücü, mesafeyi tahmin etmek için kullanılır. Ancak sinyal gücü çevresel engellerden ve hava koşullarından etkilenebilir.
b) Zaman Farkı (Time of Arrival – TOA)
- Telefon sinyalinin bir baz istasyonuna ulaşma süresi ölçülür.
- Aynı anda birden fazla baz istasyonu tarafından bu ölçüm yapılır ve sinyalin her bir baz istasyonuna ulaşma süresine göre mesafe hesaplanır.
c) Zaman Farkı ve Hızlı Üçgenleme (Time Difference of Arrival – TDOA)
- Telefon sinyalinin farklı baz istasyonlarına ulaşma süresindeki fark ölçülür.
- Bu farklar kullanılarak telefonun yeri daha kesin olarak saptanır. Örneğin, sinyalin birinci ve ikinci baz istasyona ulaşma süresi farklıysa, bu fark mesafeye dönüştürülerek bir üçgenleme yapılır.
d) Sektör Yöntemi
- Baz istasyonlarının kapsama alanları hücresel bir yapıdadır ve genellikle üç ana sektöre bölünür.
- Telefonun bulunduğu sektöre göre konumu belirlemek için daha basit bir yöntem uygulanabilir. Ancak bu yöntem hassas değildir.
e) GSM’de Hücre Kimliği (Cell ID)
- Telefonun bağlı olduğu baz istasyonunun kimliği kullanılır.
- Bu yöntem, yalnızca hangi baz istasyonunun sinyaline bağlı olduğunu gösterdiği için yaklaşık bir yer tespiti sağlar. Özellikle kırsal alanlarda bu yöntem daha az hassastır.
f) Tri-Laterasyon
- Telefon ile üç veya daha fazla baz istasyonu arasındaki mesafe hesaplanır.
- Bu mesafeler daireler olarak çizilir ve dairelerin kesişim noktası telefonun konumunu verir.
3. GPS ile Entegre Yöntemler
Baz istasyonlarıyla yer tespitinin doğruluğu, genelde GPS verileriyle artırılır. Telefonun dahili GPS’inin olmadığı durumlarda, yalnızca baz istasyonlarına dayanılarak yapılan ölçümler daha az hassas olur.
4. Kesinlik ve Hassasiyet
- Kentsel Alanlarda: Daha fazla baz istasyonu olduğu için hassasiyet daha yüksektir (20-50 metre civarı).
- Kırsal Alanlarda: Baz istasyonlarının az olması nedeniyle hassasiyet düşer (1 kilometre veya daha fazla sapma olabilir).
5. Uygulama Alanları
- Acil Durum Hizmetleri: 112 gibi çağrı hizmetlerinde, telefon konumunun hızlıca belirlenmesi için kullanılır.
- Takip Sistemleri: Şüpheli hareketlerin izlenmesi, kayıp telefonların bulunması gibi durumlarda kullanılabilir.
Bu yöntemler genellikle hücresel ağ sağlayıcıları tarafından altyapıya entegre bir şekilde çalıştırılır ve kullanıcının bilgisi olmadan çalışmaz (yasal düzenlemeler gereği).
